W malowniczej dolinie Wisłoka – znak szczególny pejzażu to wielka ilość wąskich mostków i rachitycznych wiszących kładek – znajduje się liczący prawie 3000 mieszkańców Haczów. Miejscowość ulokowana została około roku 1352 przez Kazimierza Wielkiego jako wieś królewska.
Pierwsza oficjalna data dotycząca istnienia kościoła parafialnego pochodzi z roku 1388, ale dokładny termin erekcji nie jest znany. Wieś słynęła z dobrej gospodarki i często zmieniających się dzierżawców. W roku 1624 została zniszczona przez hordy tatarskie, ale szybko i sprawnie dokonano odbudowy. Po roku 1799 Haczów wykupił od władz austriackich ród Urbańskich. Byli oni właścicielami aż do roku 1944. W drugiej połowie XIX wieku nastąpiło tu wielkie ożywienie ruchu ludowego i kulturalnego. W roku 1939 wybudowano nową świątynię.
Pierwotny późnogotycki drewniany kościół kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie i św. Michała Archanioła powstał w w pierwszej połowie XV wieku. Po wspomnianym najeździe tatarskim otoczono go w celach obronnych wałem ziemnym. Przybudowano wieże oraz soboty, w nawie wycięto koliste otwory okienne. Kościół ten jest położony w historycznym centrum wsi na wysokiej skarpie, dzięki czemu wyraźnie i dostojnie dominuje nad otoczeniem. Strop oraz ściany wewnątrz pokryte są polichromią z różnych okresów, najstarsze malowidła pochodzą z XV wieku. W prezbiterium znajduje się wielokwaterowy cykl Męki Pańskiej, scena zabójstwa św. Stanisława, Koronacji Matki Bożej oraz wizerunek św. Michała Archanioła. Z kościołem tym nie wiążą się żadne interesujące legendy; jako ciekawostkę można podać, iż jest największym gotyckim drewnianym kościołem w Europie i jednocześnie jednym z najstarszych kościołów drewnianych konstrukcji zrębowej w Polsce. Został włączony do szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego (Trasa I – Krośnieńsko-Brzozowska).
Świątynia została wpisana do rejestru zabytków w roku 1948. W 2003 obiekt wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO wraz z kościołami w Binarowej, Bliznem, Dębnie, Lipnicy Murowanej i Sękowej.
Herbert Oleschko
Osobom bardziej zainteresowanym kościołem oraz Haczowem polecam następujące opracowania: Z. Jaślar, Haczów, niezwykła osada szwedzko-niemiecka, Jasło 1936; S. Rymar, Haczów, wieś ongiś królewska, Kraków 1962; J. Zub, Haczów. Kościół drewniany, Tarnobrzeg 2000 oraz specjalistyczne opracowanie Kościoły drewniane Małopolski, wydane w roku 2000 przez Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, z którego zaczerpnąłem dane do niniejszego tekstu.
Haczów – kościół Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła - Skanowanie laserowe
W cyklu : Poczet parafii św. Michała Archanioła ukazały się następujące publikacje:
