Spośród wszystkich nurtów filozoficznych starożytności jeden zasługuje na szczególną uwagę. Jest nim stoicyzm reprezentowany przez takich filozofów jak Zenon z Kition, Seneka i Marek Aureliusz. Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zauważono wiele zbieżności z chrześcijańskim obrazem świata i stoicką filozofią życia. Ostatecznie stwierdzono, że mimo wielu podobieństw stoicy nie byli „proto-chrześcijanami”, a ich filozofia bardziej zbliżona jest do pogańskiego wzoru etycznego niż „nowego człowieka”, o którym wspomina św. Paweł. Świadczyć o tym może chociażby postawa cesarza-stoika Marka Aureliusza, który z pogardą odnosił się do chrześcijaństwa i krwawo prześladował wyznawców Chrystusa. Mimo wszystko ta filozofia życia uzyskała poparcie wielu chrześcijan i starano się ochrzcić ją w duchu nowej etyki chrześcijańskiej.
Teraz jednak chciałbym podać 12 podstawowych zasad stoicyzmu, które są reakcją na 12 zasad profesora Jordana Petersona z książki „12 Rules for Life: An Antidote to Chaos”. Ten profesor psychologii z Uniwersytetu w Toronto znany jest ze swojego wewnętrznego spokoju, krytyki poprawności politycznej i chłodnej oceny rzeczywistości. W książce zebrał wypowiedzi 12 ludzi, które miały stanowić 12 zasad dobrego życia. Część z nich można zapewne przyjąć jako prawdzie i godne polecenia, inne trącą banałem i nie nadają się do dłuższego komentowania.
W związku z tym chciałbym podać poniżej 12 zasad dobrego życia, którymi powinien kierować się praktykujący stoik-katolik:
- Żyj tak, jakbyś umarł, ale został wrócony do życia i każda chwila życia była darem
- Każdej osobie okazuj uprzejmość i dobroć
- Nie czytaj książek dla zabawy, ale abyś był lepszy
- Przebaczaj, ale nie żądaj przebaczenia
- Staraj się poznać jak najwięcej opinii na dany temat
- „Wybierz sobie Katona”. Zadawaj sobie pytanie: Co zrobiłby ktoś inny (dla stoików był to Katon, dla katolika Jezus Chrystus) na moim miejscu?
- Praktykuj ascezę i ubóstwo
- Zawsze bierz pod uwagę najgorszy scenariusz
- Pamiętaj o rzeczach, których nauczyłeś się od innych i bądź im za to wdzięczny
- Wstawaj rano najwcześniej jak to możliwe.
- Zażywaj chłodnych kąpieli.
- Nie czyń nieprawości i nie mów nieprawdy.
Dla zainteresowanych szczegółami stoickiego stylu życia polecam:
Marek Aureliusz, Rozmyślania, PWN 1988
Seneka, Dialogi, PAX 1963
Seneka, Myśli, Wydawnictwo Literackie 1987
Piotr Stankiewicz, Sztuka życia według stoików, Foksal 2014
Jonas Salzberger, The Little Book of Stoicism, Kindle Edition 2019
